Tháng Mười - khi nắng đã nhạt bớt màu và những cơn gió cũng chỉ còn se sẽ... là thời điểm chợ quê tôi có thêm thứ sản vật mùa Thu có tên là Gạo đồ. Gạo đồ là thứ gạo nếp được chế biến qua nhiều công đoạn. Người ta thu hoạch lúa nếp từ lúc còn non (già hơn cốm), đem luộc chín rồi phơi khô, xát vỏ để lấy gạo làm xôi đồ. Thứ gạo này có màu xanh vàng nhàn nhạt, có mùi thơm không giống cốm, cũng không giống gạo nếp thông thường, nó có một mùi thơm rất đặc trưng.

Mỗi năm tới vụ tháng Mười, để mừng mùa lúa mới, dân quê tôi lại nấu xôi gạo đồ cúng tổ tiên. Nhà nào nhà nấy mổ gà trống thiến, gạo đồ được đổ vào chõ sành lót vỉ tre, dưới là gạo, trên là con gà và vài miếng mỡ gà béo vàng, sau đấy cho chõ lên bếp đun cách thủy. Khi xôi chín, xới ra đĩa, xôi nóng bốc lên mùi thơm sực nức của nếp mới và béo ngầy ngậy mỡ gà. Hạt xôi dẻo, không nát và chứa rất nhiều dinh dưỡng tốt cho sức khỏe.
Để làm xôi đồ thì cần lưu ý như sau: Không vo gạo, chỉ ngâm gạo với một chút nước đủ để làm hạt gạo nở mềm, thời gian ngâm gạo ngắn (khoảng nửa tiếng) và phải dùng chõ để đồ cách thủy chứ không nấu kiểu "cơm nếp". Với mong muốn được làm "sứ giả" của mùa Thu, tôi hân hạnh giới thiệu với các bạn cách chế biến món "Xôi gà gạo đồ" để các bạn biết thêm về một thứ đặc sản của mùa Thu xứ Bắc - hương vị Thu tháng Mười.


Nguyên liệu cần có:
+ Gạo đồ: 1 kilogram + Gà ta: nửa con đã sơ chế sạch sẽ, sau đó thấm khô nước.+ Dụng cụ đồ xôi: chõ hoặc nồi cơm điện có vỉ hấp (nếu dùng vỉ hấp nồi cơm điện thì phải lót lá nếp hoặc lá chuối bên dưới vì lỗ của vỉ hấp to, gạo bị lọt xuống đáy) + Muối, mỡ gà
Cách làm 
- Gạo đồ nhặt bỏ những hạt bị đen (gọi là đầu ruồi), cho vào rá, rửa qua dưới vòi nước hoặc nhúng rá gạo vào 1 chậu nước đầy rồi vớt ra ngay.
- Ngâm gạo đồ với một chút nước cho mềm hạt gạo, lượng nước vừa đủ thấm vào hạt gạo để không phải chắt bỏ nước thừa. Thời gian ngâm khoảng 20 phút. Nếu chọn mua được gạo non thì không cần ngâm.
- Trộn gạo với 1 chút muối.
- Cho nước vào chõ, nhẹ nhàng đổ gạo lên trên vỉ đồ, san bằng ra các mép chõ, đặt gà lên trên, đậy vung kín và đun trên bếp. Gạo và gà sẽ chín bằng hơi nước. Thi thoảng mở vung kiểm tra, khi thấy gà chín, gạo dẻo thì bỏ gà ra đĩa, rưới 1 - 2 muỗng mỡ gà vào xôi và trộn thật đều, sau đó tắt lửa.
- Xới xôi ra đĩa, ăn kèm với thịt gà chấm muối tiêu chanh.

Để tránh xôi bị nát bạn cần Lưu ý: Không đổ quá nhiều nước trong chõ, vì khi nước sôi sẽ bùng lên trên vỉ hấp làm nát xôi. Gà cần phải được thấm khô nước sau khi rửa thật sạch rồi mới cho lên trên gạo đồ. 
Yêu cầu món ăn: Xôi chín dẻo, gà chín mềm ngọt.

Hương lúa mới hòa quyện với vị ngầy ngậy của mỡ gà, nước từ gà tiết ra thấm vào xôi lại càng khiến xôi thêm bùi thêm ngọt. Cái dư vị dẻo thơm, béo mà không ngấy, thơm mà không ngậy cứ quấn quýt đọng lại nơi đầu lưỡi và trong tâm tưởng.

Tổng hợp & BT: Thanh Xuân (NauNgon.com)