Chè bà cốt, chè đậu đen đặc nóng mềm môi

Đó là một quán chè nhỏ số 82 phố Hàng Điếu, đối diện quán bún bò nam bộ ngon nổi tiếng (mà cũng đắt nổi tiếng) ở Hà thành.

Quán kê đủ vài chiếc bàn ghế con con, chiếc bàn lớn kê ngay ngoài cửa bày một dãy bát thủy tinh với đủ các loại hạt, đậu. Một chiếc nồi nhôm đang nghi ngút khói bắc trên bếp để giữ ấm. Trong nồi được chia làm 3 ngăn với 3 loại chè khác nhau: chè bà cốt, chè đậu đen đặc, bánh trôi tàu. Chúng tôi vừa tới cửa, chưa kịp chọn bàn đã thấy cánh mũi phập phồng bởi mùi gừng, đường phên bay ngào ngạt.

Bà chủ quán bưng ra hai bát sứ trắng tinh, một bát đậu đen đặc, một bát chè bà cốt.

Tôi xúc một thìa chè bà cốt, chạm ngay phải cái nóng sực của gạo, của đường, hơi giật mình, cô bạn gái cười khúc khích. Cô bạn, khôn khéo hơn, lấy chiếc thìa, xúc theo một vòng tròn từ bát chè đậu đen, đưa lên môi, tấm tắc khen ngon.

Chè đậu đen đặc là món mẹ tôi hay làm ở nhà những ngày mưa phùn, rảnh rỗi. Đậu đen cũng ninh nhừ, nhưng trước khi cho ra khỏi bếp, mẹ khuấy thêm ít bột sắn dây hoặc bột đao vào đến khi nước trong nồi sền sệt lại. Múc từng bát, ăn nóng, thấy trời mùa đông bớt đi phần lạnh giá.

Chè bà cốt nấu giản đơn hơn với gạo nếp, đường phên, gừng. Cái khéo của người nấu là gạo vừa nở, đủ mềm, không nát nhưng không bám vào đáy nồi, nồi chè không bị khê, có mùi khó chịu.

Chè màu vàng nâu, thơm mùi gừng, đường phên, khi ăn phải thấy cái tê tê, cay cay đầu lưỡi. Bà ngoại tôi nấu món này thì rất chuẩn. Trong những ngày Tết, cũng từ gạo nếp, đường phên, bà còn làm ra chè con ong (hạt gạo nứt làm 3, màu vàng như hình con ong), đóng thành từng bánh tròn tròn, ăn cả chục ngày, hết Tết mà chè vẫn rất thơm ngon.

Nói về chè bà cốt, chè đậu đen đặc, không thể không kể đến gánh chè lâu năm trước số 51 phố Hàng Bồ. Bà bán chè ngồi đó quanh năm, nhưng những ngày đông lạnh thì lúc nào cũng đông vui.

Không chỉ phụ nữ, trẻ em “nghiện” chè, đàn ông, thanh niên từ các cửa hàng lân cận, xế xế buổi, 3 - 4 giờ chiều lại tạt qua hàng chè. Bên bát chè ngào ngạt khói, những câu chuyện Hà Nội mùa đông được kể rôm rả, buổi chiều lạnh chẳng mấy chốc đã bị xua tan...

Thi ai ăn giỏi bánh trôi tàu

Một tối mùa đông, đang trong nhà ấm, thèm mùi gừng cay, đường ngọt, tôi rủ bằng được ông anh trai đến phố Quán Thánh, ăn bánh trôi tàu.

Một cái quán nhỏ số 146 Quán Thánh, mùa hè chuyên về món đậu đen đá, nhưng đến mùa đông, hàng bánh trôi tàu của bà lão bao giờ khách cũng ngồi vòng trong vòng ngoài.

Mỗi bát bánh trôi có 2 viên màu trắng mềm mại trong chút nước gừng màu vàng sậm, mặt bát rắc chút dừa nạo, lạc (đậu phộng) rang giòn, đập nhỏ. Tôi cắn đôi chiếc bánh đầu tiên, thích thú nhận ra đây là nhân đậu xanh, dừa sợi ngọt sắc. Anh tôi ăn chiếc bánh có nhân vừng đen trước, đầu gật gù vì lần đầu tiên mình được ăn món bánh này ở Hà Nội.

Chúng tôi đố nhau, ai ăn được một lúc 2 bát bánh, sẽ được mời thêm một món ăn khác. Cả hai cùng hào hứng tuy nhiên đến viên thứ 3, ai nấy đều đầu hàng vô điều kiện. Bánh trôi tàu ngon, nhưng chỉ ăn chút xíu, gọi là đủ để thấy cái mềm, ngọt, cay, cho mùa đông thêm ấm mà thôi.

Cô bé Hà Nội tôi kể trong câu chuyện trên giờ đã không còn ở Hà Nội. Cô vào TP.HCM học rồi định cư luôn trong đó. Sài Gòn long lanh, rộn rã, hội tụ đủ ẩm thực 3 miền nhưng cô bé viết email về, vẫn không quên được những món ăn Hà Nội:

“Này nhé, một tối mùa đông, lúc gió thổi vù vù, dừng xe xuống Quán Thánh, Hàng Điếu hay Hàng Giầy, gọi một bánh trôi tàu, đậu đen đặc hay chè bà cốt, xúc từng thìa chậm chậm, thấy má mình hồng lên chầm chậm, thế là quên sầu! Chị phải đi ăn cùng bạn trai, để không biết má mình hồng vì gừng cay hay vì lời khen của anh chàng dễ mến...”.

Tôi đồng ý với em. Chè Hà Nội mùa đông, đi ăn, để thấy cái ngọt ngào, lôi cuốn không chỉ từ đường phên, gạo nếp, mà còn lan tỏa bởi một cái gì đó rất riêng, chỉ có ở Hà Nội mà thôi...