Xác đậu là phần xác của đậu nành sau khi người ta xay vắt lấy nước làm đậu phụ. Xác đậu có màu trắng đục như sữa, khô ráo và được người làm đậu bán lại cho những người thích ăn chế biến tùy sở thích.

Cuối thập niên 80 đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, cứ mỗi ngày chợ phiên mẹ lại mua giá đậu về xào.

Món thông dụng nhất là xác đậu xào với giá, mà giá được làm từ hạt đậu xanh trong ruộng nhà càng ngon. Dầu xào xác đậu là loại dầu dừa hoặc dầu phụng (dầu ép từ hạt đậu phụng) ở nhà tự nấu. Cũng khử dầu, mà dầu dừa khử tới lửa thơm cực, thơm đến tận... bây giờ.



Ảnh: Mỹ Tuyết

Khử dầu rồi cho xác đậu vào xào kèm với giá, rồi nêm mắm muối gia vị, giản đơn thế mà khi chín chảo xào ấy thơm phưng phức, hương bay tận ngoài ngõ, mấy chị em tôi đi học về chỉ mới nghe mùi thơm đã cảm thấy nao nao dạ dày.

Ngày đó, xác đậu xào với giá còn được dùng trong những bữa nhà có đám cúng chay. Dù để cúng hay chỉ để ăn thông thường nhưng phải nói món này ngon, ăn rất ấm bụng. Ăn xác đậu xào tốn hai món đi kèm nữa là nước mắm và bánh tráng nướng. Ôi thôi cứ vậy, xúc xúc chấm chấm rồi ăn, thế mà thấy ngon không thể diễn tả bằng lời.

Mấy chục năm trôi qua, do những điều kiện riêng mà món xác đậu xào cũng thưa dần rồi mất hẳn trong bữa ăn của gia đình chúng tôi. Bất chợt một hôm đi làm về tạt ngang qua chợ thành phố mua ít thức ăn, tôi thấy một người phụ nữ ngồi khiêm nhường ở một góc quầy hàng bán xác đậu. Nỗi nhớ cứ thế trào dâng...

Mỹ Tuyết

Tổng hợp & BT: Thanh Xuân (NauNgon.com)