Lá dứa, lá tre tạo màu xanh lá cây cho các loại bánh, lá cẩm nhuộm màu tím hay ruột gấc ngâm gạo nếp cho xôi có màu đỏ chuẩn...
Việc sử dụng phẩm màu trong chế biến thực phẩm là nhu cầu không thể thiếu. Thay vì dùng màu tổng hợp bán ngoài hàng không đảm bảo an toàn thực phẩm, bạn hoàn toàn có thể tạo màu tự nhiên cho các món ăn bằng cách dùng lá cây hay các loại rau củ ăn hàng ngày.

1. Màu xanh lá cây



Lá dứa dễ kiếm lại cho màu xanh lá tuyệt đẹp, thích hợp nhuộm bánh và thạch. Ảnh: dilihouse.
Màu xanh lá cây lấy từ thực vật chủ yếu là các loại lá như lá dứa, lá tre, mây, lá khúc, lá ngót... dùng để nhuộm màu các loại bánh.
- Lá dứa
Loại lá này rất dễ trồng và được trồng phổ biến ở nhiều nơi. Lá dứa (miền Bắc gọi là lá nếp) cho màu xanh lá cây tươi, dịch chiết suất dễ tan trong nước, có độ bền màu ở nhiệt độ cao với thời gian dài và có mùi thơm rất dễ chịu, đặc trưng. Lá dứa được sử dụng nhuộm màu cho bánh, thạch và một số nước giải khát. Lá dứa có thể được hấp chín trực tiếp từ lá tươi hoặc xay nhỏ, vắt lấy nước để lấy màu.
- Lá rau ngót
Màu của loại lá này khá bền với nhiệt, dễ tan trong nước, thường dùng ở dạng tươi, giã vắt lấy nước nhuộm cho các loại bánh.
- Lá tre, mây
Người ta dùng màu xanh của lá tre, mây phối hợp với màu của lá dong để nhuộm màu xanh cho bánh trưng, hoặc dùng nhuộm một số loại bánh, màu nước uống, màu chè, thạch… để món ăn trông đẹp hơn, không có vị lạ lại ít tạp chất.
- Lá khúc
Người ta thường lấy lá non, tươi, giã nát, vắt lấy nước, trộn lẫn với gạo nếp để nấu xôi, làm bánh khúc, có màu xanh nhạt rất đẹp, mùi thơm đặc trưng, lại không độc.

2. Màu nâu
Màu nâu thông dụng nhất là màu caramel còn gọi là nước màu hoặc nước hàng, tạo được khi chúng ta thắng đường, thường dùng trong gia đình để kho, nấu, làm bánh... Ngoài ra, màu nâu còn được lấy từ cà phê, ca cao... Tùy theo nồng độ pha loãng hay đặc của dung dịch caramel, ta có thể tạo ra nhiều màu nâu khác nhau rất thích hợp từ màu nâu sáng đến màu nâu sẫm

3. Màu vàng, cam, đỏ



Ruột gấc và hạt gấc ngâm với gạo nếp tạo màu đỏ tự nhiên cho xôi. Ảnh: Cún Khang.
Chủ yếu được tạo thành nhờ nhóm carotenoid tan trong dầu và nhóm flavonid tan trong nước của các nguyên liệu có nguồn gốc thực vật. Ngoài ra còn có thể dùng betalain, cartamin... được chiết suất từ quả dành dành, củ nghệ, hạt điều, củ dền… dùng để nhuộm màu bánh, xôi và một số món nấu trong gia đình.
- Hạt điều
Người ta thu hái hạt, cho vào nước nóng khuấy mạnh, chà xát, tách hạt và tạp chất ra rồi thu lấy cơm hạt để lên men tự nhiên, loại bỏ chất nhày và thu lấy màu đỏ lắng xuống, gạn, phơi khô, nén thành từng bánh nhỏ để sử dụng dần.
Màu hạt điều là màu đỏ, có thể dùng ở dạng nguyên hạt khô, nghiền thành bột hoặc được trích thành dầu điều, bán phổ biến ở các chợ. Người ta thường dùng loại này để làm gia vị. Chất màu đỏ trong hạt điều tan trong chất béo, không tan trong nước, không độc, có cấu tạo hóa học là tiền vitamin A
- Gấc
Gấc là loại quả rất phổ biến, ai cũng biết gấc được sử dụng để tạo màu đỏ cho xôi dùng trong các ngày giỗ, tết. Bộ phận dùng nhiều trong quả gấc là ruột gấc tươi và hạt gấc để trộn vào gạo nếp. Hiện nay người ta còn chế biến ruột gấc thành miếng khô hay bột khô, dầu gấc… để tiện bảo quản sử dụng. Màu đỏ cam của màng hạt gấc là do có chứa caroten và lycopen là các tiền vitamin A, là các chất tan trong dầu, rượu, không tan trong nước, do đó khi sử dụng phải ngâm trong rượu, cồn.
- Củ dền
Chủ yếu dùng để nấu canh nhưng có thể dùng để nhuộm màu đỏ cho bánh kẹo, thạch… Màu đỏ của củ dền là nhờ nhóm màu betalains, dễ tan trong nước, lượng màu cao và đẹp, nhưng độ bền với nhiệt kém hơn nên thích hợp tạo màu cho thực phẩm trong gia đình.
- Củ nghệ
Loại này được trồng nhiều nơi ở nước ta. Củ nghệ được dùng ở dạng tươi, giã lấy nước nhuộm màu cho bánh ngọt, bánh xèo, bột cà ri, các món canh… rất đẹp mắt.
- Quả dành dành
Dành dành là loại cây dại mọc ở các vùng đất ẩm. Màu vàng tươi trong quả dành dành không độc, có thể dùng nhuộm màu vàng cho bánh xu xê, bánh thạch, dùng kho cá hoặc các loại bánh ngọt khác…

4. Màu tím
Lá cẩm thường được tín nhiệm để tạo ra sắc tím tía rất đẹp lại không mùi vị, không độc hại và bền màu với nhiệt độ cao trong thời gian dài. Thông thường người ta sử dụng lá cẩm tươi, xay nghiền nhỏ, ép lấy nước, bổ sung thêm rượu, muối… dùng nhuộm màu xôi và các loại bánh. Ở dạng phơi khô, lá cẩm vẫn cho màu tím nhưng không đẹp bằng dạng tươi.

5. Màu đen
Gai là loại cây lấy sợi nhưng lá gai được dùng để nhuộm màu đen cho thạch và loại bánh đặc biệt là bánh gai có màu đen nhánh như nhựa đường.
Theo Ngôi Sao

Tổng hợp & BT: Bích Loan (NauNgon.com)