Rượu men lá hay còn gọi là rượu Kiên Thành, tuy không được nhiều người biết tới như rượu làng Vân (Việt Yên), rượu Kim Sơn (Ninh Bình)... nhưng ai đã một
Thưởng thức rượu men lá của người Nùng



Rượu men lá hay còn gọi là rượu Kiên Thành, tuy không được nhiều người biết tới như rượu làng Vân (Việt Yên), rượu Kim Sơn (Ninh Bình)... nhưng ai đã một lần được uống đều không bao giờ quên.

Ở Lục Ngạn (Bắc Giang), nghề nấu rượu không biết đã có từ bao giờ, nhưng trải qua bao năm tháng người Nùng nơi đây vẫn giữ được bí quyết tạo nên hương vị của thứ rượu men lá đậm đà hương vị núi rừng.

Men để nấu rượu Kiên Thành được chế từ 3 loại lá rừng và bột gạo. Loại lá quan trọng nhất, có thể riêng nó ngào trộn với bột gạo cũng cho men nấu được rượu; tiếng Nùng gọi là giá pèng.Lá này hình bầu bầu như lá mít nhưng nhỏ hơn, bằng khoảng ba ngón tay, có một lớp lông dày như kiểu lông trên cánh con nắc nẻ, màu vàng sẫm gần với màu vàng cháy hay nâu nhạt, có ánh kim rất đặc trưng.

Người ta phải đi vào tận rừng sâu mới hái được lá giá pèng. Lá giá pèng hái về phơi khô có mùi thơm nức, giã thành bột mịn rồi đem ngào trộn với nước và bột gạo, nặn viên, đem ủ thành men, làm khô, cất đi để nấu rượu dần. Đây là rượu bình thường; muốn rượu có hương thơm đặc biệt và uống vào dịu mát thì phải thêm vào men hai thứ lá nữa.

Cây thêm vào làm men cho rượu có hương thơm tiếng Nùng gọi là nhàn đăm, gần giống cây cải dại, lá cũng to chừng ba đầu ngón tay, có ngồng, ra hoa màu vàng. Đặc biệt là cây nhàn đăm ra rất nhiều rễ màu trắng, mọc thành chùm có tới hàng trăm, vì vậy mà nó còn mang tên là cây trăm rễ.

Loại lá thêm vào men cho rượu uống vào dịu mát tiếng Nùng là lá cây ẹt nắm. Cây này thường mọc trên những hòn đá ở dưới suối, có lá dài như lá cỏ tranh. Cả hai loại lá này cũng đem về phơi khô, giã bột rồi trộn vào cùng với bột lá giá pèng và bột gạo để làm men rượu.



Rượu men lá của người Nùng.

Khi đã làm được men thì mới tới công đoạn chọn gạo nấu cơm rượu và ủ men rượu. Loại gạo được chọn nấu rượu phải là loại gạo bao thai hồng không được xay trắng làm mất lớp gạo nức bên ngoài mà chỉ xay cho hết vỏ trấu được nấu thành cơm.

Nấu cơm rượu là một nghệ thuật. Cơm phải được nấu bằng củi chứ không nấu bằng than hay bếp gas và cơm nấu phải vừa chín tới không được cứng cũng không được quá nát. Cơm nấu xong để nguội rồi mới trộn với men đã được xay nhỏ. Sau đó hỗn hợp trên sẽ được đem vào các chum vại sành, sứ ủ khoảng ba, bốn ngày cho đến khi ngấu men thì mới đổ nước vào thời gian ngâm nước khoảng hai, ba ngày rồi mới đem ra chưng cất thành rượu.

Nấu rượu cũng là một nghệ thuật không phải nấu sao cũng được. Người Nùng ở Kiên Thành vẫn duy trì kiểu nấu rượu truyền thống của mình đó là kiểu nấu “ba ba”.

Vật dụng để nấu rượu cũng giản đơn, đó là một nồi bằng đồng hoặc nhôm, một chõ nấu rượu là một chiếc chảo bằng gang hoặc nhôm đều được, một mảnh gỗ đục hình con ba ba, một ống nứa và một chiếc chum hoặc can để đựng lấy rượu chảy ra.

Sau khi cái rượu ngâm nước đã ngấu kỹ, người nấu rượu cho vào nồi rồi đặt chiếc chõ trong đó đã có sẵn mảnh gỗ đục hình con ba ba vào. Họ đặt lên đó chiếc chảo, dùng hỗn hợp cám hoặc do bếp đắp vào các khe hở sao cho hơi nước không thoát ra ngoài được. Đổ nước lạnh vào chảo trên cùng, đun nhỏ lửa cho tới khi nồi cái rượu sôi bốc hơi lên gặp chảo nước lạnh sẽ ngưng tụ thành giọt nuớc và rơi vào mảnh gỗ đục hình ba ba, chảy ra ngoài theo đường ống.

Mỗi khi thấy nước trên chảo nóng phải thay nước đó bằng nước khác. Cứ như vậy cho tới khi nào người nấu rượu lấy đủ số lượng rượu tương ứng với số gạo thì thôi. Thông thường thì 1 kg gạo tương ứng với 1 lít rượu.

Rượu Kiên Thành khi uống có hương vị rất hấp dẫn, ngọt mát, đượm đà, dù cho nồng độ khá cao, nhưng lại rất dịu dàng, êm ái hơn bất kỳ loại rượu nào khác, kể cả rượu Tây chính hiệu. Rượu dù uống say đến đâu thì vẫn cứ sảng khoái, nhẹ nhõm chứ không hề nhức đầu như nhiều loại rượu khác.

Có người thấy rượu Kiên Thành thơm, dịu, nghĩ là rượu nhẹ, cứ theo đà khoái khẩu mà “chơi” cả lít, say, ngủ miên man; đến khi trở dậy vẫn thấy thanh thản, sảng khoái như thường. Đó là một đặc điểm rất quý của rượu Kiên Thành.

Thu Hường



Tổng hợp & BT:

Về Menu

Ăn Chơi Thưởng thức rượu men lá của người Nùng

CÃƒÆ Kho banh tao hoa hong cach lam bao tử heo bap cai cuon ca mì quảng nấu chay banh tao kieu phap banh tao kieu phap ngon banh lo tai heo ngon banh tao hanh nhan nước ép chanh cà rốt Pha thịt heo khì lam banh macaron dau ngon banh tart chanh ngon tự làm thạch rau câu Thạch rau câu bánh quy sữa chua banh tart chocolate trứng muối chè đậu xanh bánh lọt banh tao nhan caramel banh so co la hanh nhan 29 món ăn cực ngon của các nước Châu Á banh tao ngon món né ngon banh mi ngot hinh tim banh ngan lop củ cải banh pho mai sau rieng banh muffins thom ngon banh pho mai sau rieng ngon banh tao que cay cay Bếp đẹp nhờ giấy dán tường banh men de lam Hàn Quốc banh tao cam ngon bún gà xé banh luoi meo ngon chè đậu trắng nếp cẩm banh tao nuong canh ga hap bi do bap bo banh tao lat nguoc lẩu lẩu vịt quay vịt quay Bắc Kinh banh pho mai ngon Trai banh my sandwich thom ngon banh num dua ngon gà ngâm giấm chè đậu trắng nấu nếp banh mi bagel banh muffin sua chua banh man banh me bi do banh my sandwich ngon Lót dạ buổi sáng với các món bánh bình TRUNG banh luoi meo Món Hàn Quốc banh hamburger trung tron me chè đậu trắng Hai san banh mi chocolate Tới cach nau nam om ca chua De phở vịt ngon banh lemon bars những thực phẩm khả năng sinh sản buồng sữa chua Miền Trung Món ngon cho bé Nui xào thập cẩm cach pha mam tom bun dau Món tây Thịt Gà List lẩu chè đậu thạch trà xanh cach lam ga kho cu sen nước ép dưa hấu vàng banh mi hokkaido ngon banh ngan lop nhan tao trứng cuộn ngon banh muffins ngon bánh kiểu nhật la chuoi bò nấu kim chi luoc trung lon long Lạp xưởng chiên banh muffin nhiet doi banh my sandwich banh mi ngon banh nhan socola nuong banh mi chien gion caramel ngon Trải hen xuc phong tom ngon Những món ăn khó cưỡng ở Sa Pa lườn gà xào củ đậu chã banh tai yen ngon Rau muốn công thức dứa sấy Dâu tây banh so co la dut lo mề gà nướng muối thịt bò nấu rượu vang Tuyệt chiêu rang cơm ngon cho bữa cơm bánh đa cua ca ro phi sot ca chua yaourt sua tuoi thom ngon châu chấu rang Làm Bánh bao chả hẹ dau nanh các món sườn ngon kem ốc quế từ a z món hấp ca kho nau ca tim ngon nấm hương nấu đậu hũ bắp non cach lam muffin bi do que cach lam bun ngon xôi bọc trứng muối chân gà sả ớt