Tôi thật không thể quên buổi xế chiều ấy khi được chiêm ngưỡng một con đường kỳ thú. Đó là con đường Tây Bắc, dưới lũng sâu có những thửa ruộng bậc thang diễm ảo làm nao lòng người. Khi thì nó vàng mơ màu lúa chín, nơi là con gái dậy thì với những gié đòng đòng đang độ mởn xanh.
Rồi con đường đèo quanh co như rồng uốn lượn qua những sườn núi cao chót vót ấp ủ mây mù trắng đục bảng lảng. Con đường đó dẫn đưa tôi đến nhà Tần Ê Loan. Dù mới quen nhưng Ê Loan không ngần ngại rủ tôi đến chơi nhà cô “cho biết”.
Uống trà cũng sang, lai rai càng “bắt... mồi”!
Và, tôi đã biết thế nào là “biệt sắc” Tây Bắc. Nhưng cô bảo chưa là gì, nếu chưa đến, chưa sống với một gia đình người H’Mông dân tộc cô. Vậy rồi tôi đã chìm trong nhiều cảm xúc của một tình thân không sao diễn tả, nhất là khi được thưởng thức món ngon: thịt trâu gác bếp.
Trâu là con vật quý, là gia tài của đồng bào dân tộc Tây Bắc nên người ta chỉ làm thịt trâu khi nó già, mất sức lao động, hoặc khi nó ngã ra vì rét đậm. Khi làm thịt trâu, người ta chọn những miếng thịt bắp để gác bếp. Trong cơ thể trâu, thịt bắp ngon nhất vì sự săn chắc do trâu vận động nhiều khi được thả rông trên đồi núi vùng cao. Thịt bắp được cắt từng tảng khá lớn, ướp gia vị là sản phẩm núi rừng, gọi là “chéo” - gồm thảo quả, ớt, gừng cùng một số loại lá thơm. Đặc biệt, trong số gia vị ướp thịt trâu không thể thiếu mắc khén - một loại tiêu rừng. Ướp xong, tảng thịt treo phía trên bếp lửa, khói bếp từng ngày dần xông khô nó. Cho nên tảng thịt để được cả năm trời, không cần bảo quản.
Ảnh: Phương Kiều
Tần Ê Loan thổ lộ với tôi như vậy về đặc sản Tây Bắc quê hương cô, cùng lúc đưa tôi ra gian bếp ám khói nhà mình. Không gian khá tăm tối nhưng lại ấm áp và thơm mùi thơm lạ kỳ toát ra từ những tảng thịt treo tòn ten trên bếp.
Ê Loan với tay lấy một tảng thịt đen ngòm, rồi kéo tôi vào ngồi cùng gia đình cô trong bữa ăn chiều. Cô xé từng miếng bự thịt trâu đưa tôi, bảo chấm vào chén chéo. Tôi làm theo, chỉ mới đưa lên miệng mùi thơm của chéo đã lan tỏa khắp khứu giác. Miếng thịt trâu đen đủi, khô khốc tưởng nhám xàm nhưng càng nhai càng nghe mùi thơm, cay, chua, mặn, ngọt đằm thắm miệng lưỡi ngào ngạt hương vị hoang dã núi rừng, lại có lẫn mùi khó tả của khói bếp.
Ê Loan bảo thịt trâu gác bếp phải ăn từng miếng xé to mới tiết ra vị ngọt như thế. Rồi cô rót đầy chén rượu ngô đặc sản lừng danh Tây Bắc cho tôi. Chiêu ngụm rượu màu vàng chanh, tôi cảm nhận mùi thơm của ngô hòa vị ngọt vị cay men rượu lan tỏa khắp người, vô cùng sảng khoái...
Phương Kiều
Tổng hợp & BT: Bích Loan (NauNgon.com)
