Con hến miền Trung khác hẳn với các vùng miền khác, nhỏ bằng hạt gạo nhưng ngọt ngào và đậm đà vô cùng. Những trưa hè nắng cháy, cộng với gió Lào bỏng rát, được húp một chén canh hến rau muống thì không gì sướng bằng.



Con hến miền Trung chỉ nhỏ gần bằng hạt gạo nhưng ngọt đậm đà - Ảnh: Đồng Văn
Mùa hến rộ nhất từ tháng 3 đến tháng 8 Âm lịch, trùng với mùa hè nên con hến như sản vật trời ban, giúp xua tan khí hậu khắc nghiệt. Những ngày hè thơ ấu vì thế với tôi cũng trở nên dịu dàng, dù có phiêu bạt nơi nao cũng không thể quên được.
Thời điểm này cũng là lúc nước sông cạn, nhà nhà ra sông cào hến, nhiều thì đi bán, ít thì mang về nấu canh.
Tuổi thơ tôi lớn lên cùng tiếng rao của cô bán hến vào những trưa hè. Vỏ hến to bằng hạt bắp, nhưng thịt hến thì chỉ nhỏ cỡ ½ (một phần hai) hạt gạo. Chiếc nón lá vừa che nắng vừa quạt mát cho cô khi dừng lại bán hàng. Hai đầu quang gánh là hai thùng gỗ to. Một bên chứa nước hến. Một bên chứa thịt hến cùng các gia vị đi kèm. Nhà nào nấu canh thì mua nước hến và thịt hến tươi. Nhà nào ăn ngay thì có cơm hến và bún hến sẵn sàng phục vụ.



Các nguyên liệu cho món cơm hến và bún hến - Ảnh: Đồng Văn
Hôm nào rảnh rỗi, mẹ tôi ra chợ từ sớm đón các thúng hến vừa mang từ sông lên, chợ nằm ngay mé sông. Nếu bận quá cũng có người bán hến rong mang vào tận nhà nhưng đắt hơn chút xíu. Đó là những con hến tươi, nằm trong thúng và bò lao nhao.
Mẹ tôi mua khoảng 2 lon (loại lon tái chế từ hộp sữa bò, có thể dùng đong gạo) là đủ ăn. Hai lon thì đãi xong còn khoảng ½ (một phần hai) lon. Xong mang ngâm nước khoảng vài tiếng, rồi rửa. Để rửa thật sạch bùn cát phải mất từ 3 – 5 lần nước. Mẹ trút hết vào rổ tre, dùng tay chà mạnh, cho hến nhả chất bẩn ra. Cứ làm như thế cho đến khi nước trong là được.
Vào bếp, nấu sôi nồi nước, trút hến vào khi nước sôi bùng lên thì chúng mới đồng loạt há miệng. Lúc này dùng đũa tre đảo đều là thịt hến tự bong ra. tắt lửa, vừa dùng đũa khuấy vừa lọc hến sang một cái nồi khác, lúc này vỏ chìm xuống dưới.
Lọc xong, trong nồi chỉ còn thịt hến và nước hến, thêm chút rau muống là có nồi canh ngon. Không cần thêm gia vị nhiều vì nước hến đã ngọt và giàu can xi. Thường nhà tôi chỉ ăn canh hến vào buổi trưa, vì hến mát, nếu ăn buổi tối sẽ lạnh bụng.
Tôi xa quê đã gần 20 năm, con hến Sài Gòn to thật to nhưng không ngọt bằng, hay tại cái lưỡi "bảo thủ" của tôi cứ đau đáu về món hến quê nhà.



Hến nhỏ miền Trung xào sả ớt xúc bánh tráng - Ảnh: Đào Ngọc Thạch



Hến to miền Nam xào hẹ - Ảnh: Đào Ngọc Thạch

Du Miên

Tổng hợp & BT: Bích Loan (NauNgon.com)