Làng Giang Xá nức tiếng xứ Đoài bởi bánh bác. Chẳng thế mà dân gian xưa có câu: "Dù ai chồng chán, vợ chê/Ăn chiếc bánh bác, lại về với nhau”.
Qua ngôi đình làng cổ kính, giếng nước trong xanh là đến nhà nghệ nhân Đỗ Phú Thủ, một thương hiệu bánh bác gia truyền nổi tiếng ở Giang Xá. Ông Thủ cho biết, các công đoạn làm bánh hiện vẫn được người dân nơi đây giữ nguyên bản, thủ công, không hề pha tạp.
Nhà ngang của ông Thủ là nơi nghiền bột. Gạo nếp cái hoa vàng trắng muốt được chọn, lọc kỹ, xay nhỏ, mịn. Một nửa bột trộn với lòng đỏ quả gấc chín, để có màu hồng; đậu xanh loại tốt nghiền nhỏ, trộn với đường cát trắng, đồ cách thuỷ để làm nhân; lá chuối non, mỡ lợn, lạt giang... để gói bánh.
Nghệ nhân Đỗ Phú Thủ đang bác bánh.
Theo ông Thủ, bánh bác ngon miệng, ngon mắt bởi làm rất công phu. Bí quyết là ở khâu bác bánh trên chảo gang. Mồ hôi ướt đầm vai áo, ông Thủ bác bánh vẫn nhanh tay, cẩn trọng, hết mẻ này đến mẻ khác, không bao giờ quá lửa. Ngọn lửa hồng cháy rực, đôi bàn tay ông Thủ dàn bánh đều đều, từng lớp bánh vừa mỏng, lên màu đỏ sáng, trắng trong và vừa tới độ chín lần lượt hoàn thành.
Ở nhà trên, anh con trai thành thạo cuốn bánh, bôi mỡ đều vào lá chuối đã luộc mềm, trải đều từng lượt đỏ, trắng, vàng và rắc thêm ít hạt vừng rang... rồi lấy cán gỗ cuộn lại. Một chiếc bánh dài khoảng 40 cm, bề ngang 4 cm, giống như chiếc bánh chưng dài của miền Bắc hay bánh tét ở miền Nam. Phía trong nhà, cụ bà cùng cô gái, thái bánh ra từng khoanh tròn, độ dày 1 cm, gói giấy bóng mỏng và dán thêm chữ Thọ, hoặc chữ Song Hỷ (theo yêu cầu của khách) xếp 10 khoanh một đĩa.
Công đoạn nặn bột làm bánh bác.
Bánh bác xếp ra đĩa, nhìn đẹp như một bông hoa đang nở bởi màu vàng của đỗ, màu trắng của bột và màu đỏ của gấc. Bánh cũng tượng trưng cho hình ảnh vũ trụ bao la, giao hòa... kết thành tinh tú với ba chữ: Phúc - Lộc - Thọ.
Bánh bác ở Giang Xá khi hưởng thụ có đủ các mùi vị: dẻo, dai, bùi, ngọt mát và thơm..., phảng phất bay quanh gió nội, hương đồng. Nhất là những đĩa bánh đã nhuốm màu tâm linh của Thần - Phật, tổ tiên thì dư vị càng nồng đượm, dễ mấy ai quên.
Tổng hợp & BT: Bích Loan (NauNgon.com)
