Từ lâu, ẩm thực Ý đã nổi tiếng trên toàn thế giới với bánh pizza nóng giòn và các loại pasta thơm lừng tuyệt ngon. Song để làm nên hương vị đặc trưng cho các món đặc sản này, thứ không thể thiếu chính là phô mai. Sẽ không phải là nói quá, nếu coi phô mai chính là “nàng thơ” của nền ẩm thực Ý,  góp mặt vào vô số các món ăn và làm nên nét độc đáo cho quốc đảo vùng Địa Trung Hải.

Lịch sử lâu đời

Từ thời đế chế La Mã cổ đại, phô mai đã xuất hiện và chiếm vị trí quan trọng trong ẩm thực nước Ý. Bắt nguồn từ nhu cầu bảo quản và nhất là vận chuyển sữa, người dân La Mã đã nghĩ ra cách kết đông và lên men sữa động vật, sữa được chuyển từ thể lỏng sang thể rắn – chính là phô mai. Trong các cuộc viễn chinh của quân đội La Mã, phô mai rất được binh sĩ ưa chuộng vì tính chất bổ dưỡng, thơm ngon, dễ vận chuyển. Từ những điều kiện ấy, qua thời gian, ảnh hưởng của phô mai  trong ẩm thực Ý ngày càng trở nên sâu rộng.


Conciato Romano – Loại phô mai có từ thời La Mã cổ đại

Đến thời kì Phục hưng, hòa chung với sự thăng hoa của văn hóa, phô mai đã được người Ý vận dụng một cách khéo léo linh hoạt vào nấu nướng. Miếng phô mai đơn sơ không còn là loại lương khô ưa thích của quân lính nữa, mà đã tham gia vào những món ăn cầu kì trên bàn tiệc. Cũng từ thời Phục hưng mà người Ý đã đa dạng hóa chủng loại phô mai, từ nhiều nguồn gốc như sữa bò, sữa dê, sữa cừu,...

Phô mai trong ẩm thực Ý ngày nay

Với sự cải tiến toàn diện về công nghệ chăn nuôi, trồng trọt, chế biến và bảo quản, công nghiệp phô mai ngày càng phát triển trên nước Ý. Hiện nay, Ý có hơn 400 loại phô mai khác nhau, trong đó có nhiều cái tên nổi tiếng khắp thế giới như Mozzarella, Gorgonzola, Ricotta, ...


Với hơn 400 loại, Wikipedia đã phải xếp tên phô mai Ý theo bảng chữ cái!

Không những phong phú về chủng loại, phô mai Ý còn đạt chất lượng tuyệt hảo. Sản xuất phô mai ở nước Ý cực kì phát triển, không chỉ để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước mà còn xuất khẩu ra nước ngoài. Sự hưng thịnh của nền công nghiệp này được thể hiện qua những miếng phô mai khổng lồ, vàng óng, nhìn qua đã thấy hấp dẫn.


Những miếng phô mai khổng lồ chỉ có ở Ý

Điểm qua vài loại phô mai Ý nổi tiếng

Cùng nghía qua nguồn gốc, thành phần và vai trò của các loại phô mai hàng đầu này trong ẩm thực Ý nhé!

Mozzarella

Nhắc đến nước Ý, điều đầu tiên hiện lên trong đầu những người yêu ẩm thực hẳn sẽ là món bánh pizza, và đã nhắc đến pizza thì không thể bỏ qua mozzarella. Pizza Ý được làm từ  rất nhiều loại phô mai khác nhau, nhưng mozzarella vẫn luôn là ứng cử viên số 1. Mozzarella thuộc nhóm cream cheese – nhóm những phô mai có nguồn gốc từ sữa bò hoặc trâu nước.

Cũng giống như các loại phô mai khác thuộc nhóm này, mozzarella có độ ẩm cao, dễ tan chảy và hòa quyện vào các thành phần thực phẩm khác. Cộng với hương vị thơm ngon đặc trưng, loại phô mai này luôn là lựa chọn hàng đầu nếu muốn ra lò một chiếc bánh pizza lý tưởng: vỏ bánh giòn giòn kết hợp cùng lớp phô mai dẻo mịn.


Món bánh pizza sẽ không thể hoàn thiện nếu thiếu đi lớp mozzarella mịn màng này đâu!

Cũng vì giàu độ ẩm, rất dẻo và bùi nên mozzarella không chỉ “yên phận” ở địa hạt món bánh pizza, mà còn xuất hiện trong rất nhiều các món ăn khác ở Ý – điển hình là risotto. Risotto, hay Cơm Ý, là một trong những món ăn cầu kì bậc nhất của ẩm thực quốc đảo Địa Trung Hải. Gạo cho món risotto phải là loại gạo nguyên cám như Aborio hay Carnaroli, nấu cùng với bơ, pho mát, ăn kèm đa dạng nguyên liệu như măng tây, hải sản... Risotto đạt chuẩn không được quá ướt hay quá khô, từng hạt gạo đều phải tơi, dẻo và thấm đều với phô mai. Mozzarella, với tính chất giàu độ ẩm nhưng lại rất dễ tách nước, nhanh khô, là một sự lựa chọn vô cùng thích hợp với các yêu cầu “khó nhằn” của món Cơm Ý.


Một đĩa risotto nấu cùng phô mai mozzarella

Parmesan

Cái tên parmesan là viết tắt của Parmigiano-Reggiano. Đây là loại phô mai đặc trưng nhất trong món pasta (các món làm từ sợi mì như spaghetti, nui ống, lasagna...) Khác với mozzarella, parmesan thuộc nhóm pho mát cứng, song cũng có nguồn gốc từ sữa bò. Cách chế biến parmesan khá cầu kì và tốn thời gian. Loại phô mai này cần được ủ từ 1-2 năm, thậm chí là 3 năm, để đạt đến độ “chín” về hương vị.

Parmesan có vị thanh nhẹ, ăn được ngay mà không cần chế biến. Song người ta ưa sử dụng parmesan để làm tăng hương vị cho các món pasta, bằng cách bào nhỏ và rắc một ít phô mai lên đĩa mì nóng hổi vừa dọn ra.


Rắc một ít parmesan lên đĩa mì Ý nóng hổi, trộn thật đều và thưởng thức nào!

Asiago

Asiago là một loại phô mai đặc biệt, làm từ sữa bò nguyên chất của vùng thung lũng núi Dolomite. Điểm thú vị ở asiago là thời gian ủ rất dài, lâu hơn nhiều so với parmesan, tạo cho món phô mai này một hương vị đặc biệt đậm đà. Cũng nhờ hương vị đặc trưng này mà asiago thường được sử dụng như nguyên liệu chính cho các loại sốt, làm dậy mùi món ăn.
Sốt asiago có màu trắng ngà đến trắng kem, trông rất bắt mắt, ngon nhất khi dùng với mì, bánh mì hoặc các món nướng.


Cá hồi nướng với sốt asiago

Ricotta và Mascarpone

Ricotta và mascapone đều có chung đặc điểm: chúng đều không phải là chế phẩm trực tiếp từ sữa. Trong quá trình tách kem khỏi sữa để làm phô mai, có cả nước được tách ra. Phần nước này chính là ricotta. Tương tự như vậy, mascapone là sản phẩm khi thêm một vài phụ gia trong quá trình tách kem khỏi sữa. Vì thế, ricotta và mascapone đều mềm hơn, lỏng hơn các loại phô mai khác.


Ricotta có màu trắng ngà, thường được tạo hình vuông vức. Mình có thể tham khảo cách làm loại phô mai này ở đây nha!


Trong khi đó, mascarpone lại quánh đặc như kem.

Đặc điểm thứ hai của hai loại phô mai này là chúng đều đóng vai trò vô cùng quan trọng trong các món tráng miệng của Ý. Với đặc điểm ngọt thanh, ít béo, mềm mịn, ricotta rất thích hợp làm cheese cake hoặc các loại cookies. Nhờ có ricotta mà cheesecake của Ý đạt được độ mềm hoàn hảo, tan chảy ngay khi đưa vào miệng, không quá béo ngậy tạo cảm giác ngán.


Cheescake ricotta “cộp mác” nước Ý

Còn mascarpone, cái tên nghe có vẻ hơi lạ, nhưng thực chất nó lại rất quen thuộc bởi đây là thành phần chính trong món bánh nổi tiếng nhất nước Ý – tiramisu. Ở những nơi khác trên thế giới, mascarpone có thể thay thế bằng các loại kem mềm khác, thậm chí là whipping cream có sẵn trong siêu thị, nhưng tiramisu truyền thống của Ý bắt buộc làm từ mascarpone trắng ngà, còn tươi. Mascarpone dẻo nhưng lại không quá dính, nhờ thế tiramisu của Ý luôn có vị ngon rất hài hòa đặc trưng.


Với người Ý, bánh tiramisu sẽ không thể hoàn thiện nếu thiếu mascarpone. Thử làm tiramisu theo phong cách cổ điển xem sao nhé!

Một chi tiết bất ngờ nữa, là cả ricotta và mascarpone đều được coi là “linh hồn” của các món ngọt, song người Ý vẫn sử dụng hai loại phô mai này để chế biến thành các món mặn tuyệt ngon đấy! Điển hình chính là lasagna – một loại pasta nhiều tầng – là một sự kết hợp rất ăn ý của cả ricotta lẫn mascarpone.


Món lasagna ưa thích của chú mèo Garfield là một sự kết hợp ăn ý giữa ricotta và mascarpone đó! Xem chi tiết cách làm món ăn này ở đây nhé!

Một nền ẩm thực muốn phát triển và tồn tại dài lâu, nhất thiết phải có trong mình một vài nét độc đáo không thể nhầm lẫn. Với ẩm thực Ý, ngoài tính chất cầu kì tỉ mỉ, lãng mạn hóa từng món ăn, còn phải kể đến một nguyên liệu tuyệt vời – phô mai. Phô mai Ý với sự phong phú về chủng loại, tươi ngon về hương vị, lại rất dễ kết hợp trong các món ăn, sẽ luôn có vị trí nhất định trong văn hóa ẩm thực của đất nước này.

Muôn màu muôn vẻ với ẩm thực Hy Lạp


Chi tiết cách làm sốt quá ngon cho món lasagna