Nơi nào làm chè lam cũng xắt thành miếng như hình miếng cau nhỏ hoặc để thành bánh như bánh dẻo. Chè lam vùng chùa Hương nổi tiếng có màu hơi nâu nâu. Nhưng chè lam Phủ Quảng lại để thành thanh như kẹo lạc, màu vàng ươm, giòn khi ở ngoài nhưng lại tan quện một cách khó tả khi ăn. Chỉ biết đưa miếng chè vào miệng, thấy đầu lưỡi hơi nóng nóng, ngọt ngọt, có vị thơm của gừng, rồi mọi thứ hòa quện với nhau mà tan chảy.
1 gói chè lam có giá 15.000 đồng.
Nguyên liệu làm chè bao gồm: nếp thơm, lạc, đường và gừng.
Nếp làm kẹo là loại nếp đầu: mười hạt mẩy đều cả mười. Người ta đem ngâm gạo vào nước cho mềm rồi mang đi xay ở cối đá (đất Phủ Quảng đến bây giờ vẫn còn rất nhiều cối đá). Bột xay để lắng bột dưới, nước trong ở trên rồi được mang đi “tắm” vải thô bằng cách để một tấm vải thô trên thúng tro rơm nếp cho đến khi bột ráo. Người ta bẻ bột thành miếng như miếng cau rồi đem phơi nắng cho giòn.
Gạo nếp rang chín đến độ giòn, có mùi thơm dịu. Khi rang gạo nếp phải chú ý lửa, cách đảo tay để tất cả các hạt đều chín, thơm như nhau.
Chè lam Phủ Quảng nhìn giống kẹo lạc nhưng chế biến cầu kỳ hơn và hương vị lại khác.
Lạc rang được giã đôi, giã ba. Gừng quê được đồ lên rồi sắt lát thật nhỏ, thật đều. Mật mía Kim Tân – Thạch Thành – Thanh Hóa là loại mật có vị ngọt, độ sánh, mùi thơm để cho vào chảo thắng đều cho đến khi thấy sôi lăn tăn. Lúc đó, người ta chấm đầu đũa vào chảo, thả giọt mật vào bát nước lạnh. Nếu giọt mật vón cục lại thì mật đã thắng đủ độ.
Tất cả nguyên liệu được đổ đều, nhanh tay vào chảo mật. Người ta luyện chè thật nhanh, thật khéo để tạo sự gắn kết, dẻo dai của chè.
Tương truyền rằng trước đây Lê Lợi khởi nghĩa ở Thanh Hóa thì món chè lam Phủ Quảng là lương thực chủ yếu nhân dân nuôi nghĩa quân. Vùng núi Thạch Thành, Vĩnh Lộc là những vùng núi đá nổi tiếng nhất của cả nước. Đây cũng là vùng đất mà con cháu vua Lê, chúa Trịnh sống rất nhiều. Họ rất tự hào về món chè lam Phủ Quảng của xứ mình. Đó không chỉ là món quà quê thật ngon, đó còn là món ăn mang nặng tình nghĩa và ghi dấu ấn lịch sử.
Thứ chè này là thực phẩm chính nuôi sống nghĩa quân Lam Sơn trong những ngày khởi nghĩa. Chè lam Phủ Quảng bán nhiều ở khu thành nhà Hồ, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa.
Tổng hợp & BT: Quỳnh Dung (NauNgon.com)
