Vùng núi cao Đông và Tây Bắc có nhiều nét đẹp tiềm tàng nên ngày càng thu hút nhiều khách du lịch muốn tự trải nghiệm cảm giác khám phá. Ẩm thực các dân tộc vùng cao luôn là yếu tố gây hấp dẫn hàng đầu với các “phượt thủ”. Trong các dịp chợ phiên hoặc lễ hội, người dân vùng cao có những món bánh đặc biệt ấn tượng.
Bánh rợm
Bánh rợm là chiếc bánh không thể thiếu trong lễ cúng rằm tháng 7 của đồng bào Tây Bắc.Cùng là bánh rợm, người Dáy gọi là háu ba, người Tày gọi bánh bưa khao, người Dao gọi là rùa ít…Bánh rợm có vỏ ngoài làm từ bột nếp bọc nhân bánh làm từ đậu xanh giã nhuyễn và thịt nạc băm nhỉ, nêm một ít gia vị hạt tiêu viên tròn, gói lá chuối rừng. Bánh rợm có nhiều kiểu gói. Gói vuông, gói khum khum hoặc gói vồng lên như bánh tẻ.
Bánh chưng đen
Bánh chưng đen được làm từ gạo nếp nương trộn với tro cây núc nác và tro hoa cây vừng đen, là món ăn quen thuộc trong ẩm thực người Thái. Cây núc nác mang về được tước vỏ, phơi khô, đốt thành than. Sau đó giã than mịn như bột rồi trộn lẫn với gạo nếp, đảo đều tay cho đến khi gạo quyện với bột than thành màu đen nhánh dùng tay miết mạnh mà hạt gạo vẫn vẹn màu đen thì mới đạt yêu cầu, làm bánh mới ngon.
Bánh láo khoải
Có nhiều loại bánh được làm từ bột ngô, nhưng với đồng bào Mông cư trú trên địa bàn Sính Lủng, Thài Phìn Tủng, Vần Chải, Sủng Trái thì bánh láo khoải (còn có cách gọi khác là lức khoải hay rớ khoải) từ bột ngô là thứ không thể thiếu để ăn Tết. Ngô được thu hoạch tầm tháng 8 âm lịch hằng năm bảo quản trên gác bếp hay treo lên chái nhà. Khi làm bánh, ngô được nghiền thành bột rồi đồ chín, nén trên bàn đá, nặn thành hình bầu dục, dài khoảng 15-20cm, dùng mỡ trộn với mật ong bôi đều trên bề mặt bánh. Bánh có thể xắt mỏng và nướng trên than củi, cũng có thể thái chỉ, nấu với đường ăn rất mát, nước dùng như nước bánh trôi, hoặc nấu với quả đậu Hà Lan, cho thêm muối, mỡ động vật vào giống như nấu canh.
Bánh coóc mò
Trong các món bánh của người Tày bánh coóc mò là món ăn bình dị nhưng quyến rũ bởi mùi vị riêng biệt. Tiếng Tày coóc mò có nghĩa là sừng bò (coóc: sừng, mò: bò). Gọi thế vì bánh có hình chóp nhọn, trông giống sừng bò.
Bánh làm bằng gạo nếp, gói bằng lá chuối hoặc lá dong, được xâu thừng từng cặp hoặc từng chủm nhỏ. Bánh coóc mò có màu xanh của lá, vị dẻo, thơm thanh khiết hương thơm của ruộng đồng vùng núi cao, vị ngậy của lạc nhân đỏ. Người ưa ngọt có thể ăn bánh coóc mò kèm mật ong hay đường kính.Bánh thường được đồng bào người Tày làm trong những dịp đặc biệt như mừng đầy tháng, thôi nôi...
Bánh gio
Bánh gio của dân tộc Tày vùng Đông Bắc hay gói bằng lá chít chứ không phải bằng lá chuối như dưới xuôi, hình dạng cũng có chút khác biệt. Lá chít sau khi lấy về được dùng khăn lau sạch, bỏ vào nồi luộc. Lá Chít vốn cứng và giòn, nếu không luộc qua thì sẽ không dùng để gói được bánh. Người gói bánh dùng tay cuộn lá chít lại thành hình chiếc phễu nhỏ, dùng thìa con múc gạo nếp vào trong phễu, khéo léo gập các viền lá lại thành chiếc bánh hình chóp đều, dùng lạt nứa buộc xung quanh. Khi gói xong hết số gạo, những chiếc bánh được mang ra cắt bỏ rìa lá chìa ra, buộc lại thành xâu. Cho từng xâu bánh đó vào nồi đã chuẩn bị sẵn sẵn. Đem nồi bánh đun trên bếp trong suốt bốn đến năm giờ đồng hồ cho gạo nếp mềm ra, rền thành khối.Bánh gio phải được để nguội mới được ăn, tránh ăn nóng vì sẽ gây đầy bụng, khó tiêu.
Bánh lơ khoái
Chiếc bánh trắng mỏng, chiên trong dầu cho hơi vàng mặt, ăn nóng cùng bột đỗ tương hoặc bột ớt rang muối là món khoái khẩu của người Mông ở vùng cao Hà Giang.Lơ khoái là món ăn chơi phổ biến vào mùa đông, nên khi có gió lạnh tràn về người ta mới bán nhiều trong chợ.Bột bánh được làm chủ yếu từ gạo tẻ, cho thêm một ít gạo nếp để tạo độ dẻo thơm.
Gạo được nấu chín, để nguội rồi xay nhuyễn đến khi hạt dạo đặc sánh thành bột. Sau khi có bột, người ta nén thật chặt vào khung bánh để tạo thành một khối bánh rắn chắc.Khi có khách ăn, người bán hàng lấy con dao sắc thái 1 lớp bánh mỏng chừng hơn nửa cm, cho vào chảo dầu đang sôi để rán. Chừng 1- 2 phút sau là bánh chín, người bán xiên bánh vào que tre và đưa cho khách, khách tùy ý thêm đỗ tương và ớt rang muối để gia giảm, tạo vị đặc trưng cho món ăn.
Bánh “khẩu tủm hík”, “khẩu tủm đăm” và “khẩu cộp”
Ngày tết của người Thái Tây Bắc không thể thiếu bánh “khẩu tủm hík”, “khẩu tủm đăm” và “khẩu cộp”. Đây là những loại bánh truyền thống, không chỉ thơm ngon bổ dưỡng, mà còn gói ghém cả đất trời và tình người sâu nặng. Các loại bánh này đều có điểm chung là dùng gạo nếp mới ngon đã được chọn lựa kỹ, nhân bằng đỗ nho nhe, thịt lợn ba chỉ cùng các loại gia vị, mà một trong những loại không thể thiếu là hạt xẻn – “mák khén”, một loại hạt tiêu rừng, rất thơm và cay, gói trong lá dong xanh.
Theo Depplus.vn/MASK
Tổng hợp & BT: Quỳnh Dung (NauNgon.com)
