Ai từng đến Hưng Yên và ghé qua thị trấn Bần Yên Nhân, huyện Mỹ Hào sẽ không thể cầm lòng mà dừng lại trước những hiệu bán tương - một đặc sản
Nghề làm tương Bần - đặc sản xứ Hưng Yên



Ai từng đến Hưng Yên và ghé qua thị trấn Bần Yên Nhân, huyện Mỹ Hào sẽ không thể cầm lòng mà dừng lại trước những hiệu bán tương - một đặc sản nổi tiếng khắp trong Nam ngoài Bắc để mua vài ba lít về làm quà.

Từ xa xưa tương Bần là thứ sản vật ngon dùng để tiến vua. Ngày nay, tương Bần vẫn nổi tiếng khắp nơi và trở thành một loại nước chấm đặc sản khiến nhiều người 'mê mẩn'.

Nguyên liệu làm tương Bần không khó kiếm nhưng công đoạn làm tương cực kỳ công phu và mất thời gian. Hơn nữa, để có những bát tương vàng ươm, thơm nức và ngọt đòi hỏi kỹ thuật, kinh nghiệm rất nhiều từ bàn tay của người thợ và 'bí quyết' của từng gia đình. Phải mất ít nhất một đến hai tháng người thợ mới cho ra được một mẻ tương Bần. Tuy nhiên, thời gian lâu hay nhanh còn tùy thuộc vào thời tiết có nắng hay không.

Chỉ cần gạo nếp cái hoa vàng, đỗ tương và muối là đã có thể làm tương. Ba công đoạn chính là lên mốc xôi nếp, ngả đỗ và phơi tương (ủ tương).



Tương bần trong các chum được phơi nắng ít nhất một tháng cho ngấu.

Trước tiên, nếp đem ngâm rồi nấu chín thành xôi. Xới xôi ra nong, nia và để 2 ngày 2 đêm cho xôi lên mốc vàng. Nhiều nhà còn cẩn thận ủ với lá nhãn để mốc dậy mùi hơn.

Đỗ tương đem rang vàng. Trước đây người thợ thường rang thủ công, khi rang trộn lẫn với cát để đỗ vàng, thơm và giòn hơn nhưng ngày nay người dân thường rang đỗ bằng lò bánh mì để tăng hiệu quả. Đỗ tương rang xong thì đem xay nhỏ và ngâm trong chum sành với nước từ 7 đến 10 ngày (ngả đỗ) để đỗ lên màu vàng đỏ.

Sau 2 ngày 2 đêm, khi xôi nếp lên mốc thì đem ra xoa cho các hạt xôi tơi. Dùng nước đỗ ngâm trong chum sành tưới lên mốc và trộn thật đều rồi để tiếp 1 ngày 1 đêm nữa cho xôi lên mốc vàng. Tiếp đó cho mốc vào chum đỗ đã ngả cùng muối tinh với lượng phù hợp và khuấy đều rồi phơi ngoài trời nắng.

Nắng là một phần quan trọng quyết định đến chất lượng của tương.

Chị Hương, một người làm tương ở làng Bần cho biết: 'Nắng càng to thì tương càng vàng, càng sánh và tương sẽ nhanh ngấu hơn. Nắng yếu màu tương sẽ xỉn, ít có mùi thơm và lâu ngấu'. Cũng chính vì thế mà người làng Bần thường làm tương nhiều vào mùa hè và thu để tương được 'đã nắng'.



Tương ngon phải có màu vàng như mật ong.

Tương được phơi nắng trong vòng ít nhất 1 tháng. Trong thời gian này, tương phải luôn được theo dõi và 'chăm sóc' cẩn thận. Hàng ngày, người ta phải mở nắp chum, khuấy đều và cho thêm nước vào tương, trời nắng thì phơi, trời mưa thì phủ kín miệng bằng nylon để nước mưa không lọt vào tương, tương sẽ bị ủng.

Phơi tương cho tới khi nếm thử thấy nước tương ngọt đậm đà, sánh, hạt xôi mềm, màu tương vàng sậm như màu mật ong là tương đã ngấu. Lúc này có thể đóng chai và đem bán. Thông thường mất khoảng 1-2 tháng.

Tương Bần đã 'hớp hồn' không biết bao thực khách trong Nam, ngoài Bắc và cũng trở thành một món ăn đặc sản của người Hà Thành: 'Dưa La, húng Láng, nem Báng, tương Bần'.

Vì thế nó là thứ nước chấm ngon không thể thiếu khi ăn bánh đúc, bánh tẻ, chấm rau muống, cà muối, thịt luộc... vào những ngày hè nóng nực. Tương còn dùng để chế biến nhiều món ăn như tóp kho tương, kho cá... hay rim đậu, thịt cho những ngày mùa đông se lạnh.



Tương Bần đã trở thành đặc sản đi khắp trong Nam ngoài Bắc.

Tương có vị ngọt thơm của đỗ tương, gạo nếp, vị đậm đà của muối và sắc vàng bắt mắt. Khi ăn có cảm giác béo ngậy, thơm lừng. Tương Bần đã trở thành niềm tự hào của người Hưng Yên và đã đi vào ca dao một cách tự nhiên cho tới bây giờ:

Em đi trăm quán ngàn cầu/ Hải vị cũng thuộc, sơn hào cũng quen/Mà sao em vẫn cứ thèm/ Đĩa rau muống luộc, lại thêm tương Bần.

Bài và ảnh Phương Lam



Tổng hợp & BT:

Về Menu

Ăn Chơi Nghề làm tương Bần đặc sản xứ Hưng Yên

món ăn sáng thit ram man Muôn kiểu chế biến xúc xích nhanh gọn bí ngồi làm bánh tráng trộn nuóc tiếp khách Banh Chao phạm cach lam ngan quay sot quyt lồng chim Le Parfum món tráng miệng gỏi oc giác món ngon từ thịt gà cach lam sinh tố khoai lang bà cà thit cuon dau Sức khỏe lam mut ga nuong la bac ha mon thit bo món ăn kiểu ấn tự làm muối tôm tây ninh goi du du oc sen ngon tờ Món thai Xa xiu chã tôm sôt chanh dây mì gói xào đậu đũa Cơm trứng với đậu đũa và 1 thit luoc mon xao thap cam gà c làm bánh hành chiên giòn Cùng Các món ăn ngon ở Đà Lạt tào cách làm đậu hủ non ot so tay nau an KEM thạch dẻo đậu nành coca Gà kho coca kiểu Hàn tà gà Cho cach lam kem mieng dua Canh chua trai tac trà cam gà nguyên con luộc Dau hu chien canh lá giang thịt gà Ổi hửng Bun Bo hue trà chanh tự chế khăn trải bàn Tết Trung Thu cach lam toi den bang noi com dien Muc xào thịt chiên Muối Chua luong nơ xinh Dâu tây salad gà yuri kurohara nấu sườn non giả cầy ĐÀO NGÂM NƯỚC ĐƯỜNG ga kho coca cola ngon CÃƒÆ kho chà bông thịt gà hấp mỡ hành cháo thịt Thuc don hang ngay ốc nau canh chua Chị Cách lam banh tiểu mùa đông nhộng hấp đồ cho pet lựa chọn Chan gio Muối chua Nấu phở banh nương cach nau dui ga cơm rang thịt bò tưới banh flan cam ương gỏi bò hoa cẩm chướng cach nau cari ech tay trang thịt bò xào Thêm một cách trang trí cho đĩa chả giò trộn bánh bèo xuc Mẹo làm đẹp tóc nhanh và dễ thực moc cay xÃƒÆ thưc cá cá thu cá thu lúc lắc lúc lắc cách làm sữa bí ngô Chi碍n cánh gà sốt dầu hào Trung Quốc đỗ cách làm rượu nho mon goi step up 3 D quoc Hao cơm với thịt kho dưa cải Ngon lạ chè xôi Xiêm ở Sài Gòn bánh cuôn Rau do Uc sai cách làm khoai tây cuốn dưa món