Món quay là món ăn được rất nhiều người ưa thích, trong tất cả các món quay phải nói heo quay với lá mắc mật là món ngon nhất và đáng nhớ nhất. Đây cũng là món ăn truyền thống không thể thiếu trong các dịp tết, sinh nhật hay vào nhà mới của dân tộc Nùng, Tày. 
Heo quay thì không nơi nào có thể sánh bằng Lạng Sơn. Bởi lẽ, nếu đơn thuần chỉ là chọn lấy con heo làm thịt rồi quay với các gia vị khác thì không tạo nên tính độc đáo của món quay này. Người Lạng Sơn có bí quyết riêng để biến món heo quay thành đặc sản của họ.

Bí quyết của heo quay ngon là phải chọn con vừa phải, nếu là heo sữa thì càng tốt, còn trong các dịp lễ đông khách có thể chọn con trọng lượng khoảng 10 – 35 kg về quay.

Cái độc đáo của món này làm người ăn một lần rồi ghiền chính là hương vị của lá mắc mật. Đây là loại cây cho lá và trái rất thơm, thường được dùng trong các món ăn của các dân tộc Nùng, Tày nước ta.

 


Heo quay lá mắc mật ăn một lần dễ bị ghiền - Ảnh: Tô Văn Quy

Sau khi heo được mổ, làm sạch sẽ người ta sẽ lấy một thanh cây xuyên qua heo từ miệng đến hậu môn và được cố định bằng dây cột ở sống lưng. Tiếp theo, con heo sẽ được dựng lên để khô ráo rồi lấy lá mắc mật tươi xào qua với gia vị như bột ngọt, muối... cho vào trong bụng heo.

Tiếp đó, người ta dùng chỉ khâu thật kỹ lại để giữ mùi vị cho món này thêm độc đáo.

Heo sẽ được quay với than củi trong thời gian khoảng từ 1 tiếng đế 4 tiếng tùy theo trong lượng của con heo được quay.

Heo quay có đặc điểm ít béo bởi lẽ trong quá trình quay mỡ đã chảy bớt ra ngoài. Sau khi quay xong heo sẽ được chặt ra từng miếng xếp ra đĩa, mùi vị của lá mắc mật lan tỏa làm ngất ngây thần khẩu.

Thêm gia vị dùng cho nước chấm là trái mắc mật, pha thêm muối, bột ngọt hoặc dùng nước mắm ớt bỏ trái mắc mật vào là được.

Trong các dịp mừng nhà mới, tết, sinh nhật của người Nùng, Tày ở Lạng Sơn thì không thể thiếu được món này.

Bở lẽ, đây là món ăn truyền thống bao đời của họ, đi đâu, làm gì họ cũng giữ được món ăn độc đáo của mình. Hiện nay món heo quay cũng có mặt ở các bản làng của người Nùng,Tày tại các tỉnh Phú Yên. Đắk Lắk, Đắk Nông...

Tô văn Quy

Giáo viên trường THPT Lê Thành Phương, An Mỹ, Tuy An, Phú Yên

Tổng hợp & BT: Ngọc Hương (NauNgon.com)