Trong số các loại cây mọc hoang khắp những vạt rừng lá dừa
nước, vườn tràm, bờ ao ..., ít có loài nào mọc khỏe như cây giác. Giăng
lưới, cắm câu bắt được những con cá rô mề trên những cánh đồng lúa mênh
mông hay trong mương vườn, dưới sông rạch đem nấu canh chua trái giác
thì không gì bằng.



Canh chua cá rô nấu trái giác. Ảnh: TBX

Giác bị chặt hoặc tàn lụi trong mùa nắng sẽ đâm chồi mơn mởn sau mưa.
Hễ còn một khúc rễ ngắn là giác có thể sinh tồn. Trái giác tròn, hơi
dẹp, nhỏ và dính nhau thành từng chùm. Khi còn non, trái nhỏ như hạt đậu
xanh. Càng lớn, trái càng có màu xanh đậm đà và bóng bẩy. Trái chín lại
có màu đen thẫm, bên trong tím lịm như mực mồng tơi, tựa như trái nho
chín, nhưng kich cỡ nhỏ hơn, có lẽ vì thế mà người bình dân Tây Nam bộ
gọi nó là nho rừng.

Trái giác già, trái giác ngả màu đen. Thương người có nghĩa mấy phen hẹn thề. (ca dao)

Trái giác non có vị chua chát, càng lớn vị thay đổi từ chua thanh đến
chua ngọt, chất nhờn của trái gây ngứa nên không ăn được. Nhưng dân gian
thật tuyệt vời khi họ đã nghĩ ra cách dùng trái giác để kho cá hay nấu
canh chua, tạo nên những món ăn đặc trưng miền sông nước.



Trái giác tròn, thon dài như trái sầu đông. Ảnh: NVT.

Người có kinh nghiệm chế biến ít khi chọn trái giác chín, bởi nó tạo
màu nước tím đen không đẹp mắt. Họ chỉ hái những trái già hoặc vỏ hơi
hườm hườm hái nhiều chùm về rồi lặt từng trái một, sau đó rửa thật sạch. Cá
rô cũng làm sạch, để ráo. Rau dùng để nấu canh chua thường là những ngọn
rau muống đồng mọc hoang ngoài bờ ruộng, vườn tạp. chuẩn bị sẵn xong, bắc
nồi nước lên nấu cho thật sôi rồi thả trái giác vào nấu đến khi trái mềm
rệu rã thì lược lấy trái cho ra tô. Sau đó, cho một ít nước sôi vào tô,
dầm vừa tay cho trái giác nhuyễn từ từ, cho thêm một ít nước sôi nữa
hòa vào phần đã dầm để lọc lấy nước trút lại vào nồi canh đang nấu.

Lược nước chua xong là cho cá rô vào nồi. Trong lúc này, người ta sẽ
nếm nêm cho nồi canh vừa ăn với các gia vị: ớt, bột ngọt, nước mắm và ít
đường. Đợi cá chín, cho tiếp rau vào. Nồi canh vừa ăn, cá và rau chín
đều thì nhấc nồi xuống. Rau ngò om được rửa thật sạch và cắt nhỏ sẽ cho vào
nồi canh sau cùng, để mùi thơm của rau dậy hơn. Vậy là có nồi canh chua
ngon như ý.

Sẵn bếp than hồng, người ta kho khô luôn mấy cá rô để ăn với nồi canh chua vừa nấu và cơm gạo lúa mùi phảng phất mùi thơm vừa chín tới.

Vậy đó, từ những thứ có sẵn ngoài vườn hoang, dưới sông rạch người miền
quê đã khéo léo kết hợp và tạo thành những miếng ngon vừa thú vị vừa ấm
lòng.

Tổng hợp & BT: Lan Chi (NauNgon.com)