Một lần được thưởng thức món đặc sản của người Bh’noong làm từ những nguyên liệu dân dã, thu được trong rừng, bạn sẽ nhớ mãi.
Món Maloa vah plạy priêq (bánh sắn với chuối). Đây là món ăn khó làm nhất đối với người Bh’noong. Món này được làm bằng cách xay nhuyễn sắn sau đó trộn với chuối nhưng khó nhất là làm sao giữ được độ dẻo của sắn vừa giữ được độ ngọt ngon từ chuối
Cộng đồng người Bh’noong tại Quảng Nam sinh sống tập trung tại huyện vùng cao Phước Sơn. Giữa bạt ngàn núi rừng, họ sống trong sự vòng tay "mẹ thiên nhiên”. Có lẽ vì thế mà mỗi con người Bh’noong cũng hồn nhiên như cây cỏ, bình thản sống trong những ngôi nhà sàn, nơi những rẻo cao xanh tốt.
Cũng có lẽ vì thế mà trong những món ăn của họ, dư vị núi rừng luôn có, luôn gần gũi nhất với những nguyên liệu dễ kiếm, dễ chế biến như: măng rừng, đọt mây, lá tầm phục… Đặc biệt, trong những lễ hội truyền thống như mừng lúa mới, người Bh’noong thường làm rất nhiều món ăn để đãi khách đến thăm làng, thăm nhà.
Khi những gùi lúa cuối cùng về nhà, không ai bảo ai, trai tráng trong làng lại vào rừng bắt con chuột, con lợn… đem về. Phụ nữ thì xuống suối mò cua, bắt ốc, đánh cá niêng… rồi vào bìa rừng hái nắm lá để chế biến món ăn không thể thiếu như bánh quát, cơm nếp…
Một cán bộ văn hóa huyện Phước Sơn cho biết, trong lễ mừng lúa mới, người Bh’noong còn làm các món ăn như: tabhang tabhêo (măng cuộn), chhêh kapiêo rạng nol para tabhăng bhruh (thịt trâu khô xào sả)… Nhưng khó nhất nên cũng ít người làm nhất là món bánh maloa vah plạy priêd (bánh sắn với chuối). Chỉ những người phụ nữ khéo tay mới làm thành công món bánh này và đem thết khách như một món tráng miệng của người miền xuôi.
Món tabhang tabhêo (măng cuộn) được người Bh’noong làm chủ yếu từ măng rừng. Bên trong ruột măng được nhồi thêm thịt và dùng “sợi lạt” là lá cây rừng buộc lại
Món thịt trâu khô xào sả. Thịt trâu được hong khô trên bếp lửa. Sau khi làm mềm, thịt trâu được xé nhỏ thành sợi và xào chung với sả. Đàn ông Bh’noong thường dùng món này để làm mồi nhậu với rượu cần
Món này thường chỉ đãi khách quý vì để kiếm được thịt sóc trong rừng là việc không hề dễ dàng. Thịt sóc được làm sạch rồi nấu chung với cà trong ống tre dậy nên hương vị rất đặc biệt
Thịt lợn thả vườn được cắt nhỏ rồi xiên que để nướng. Món này ngon phải kể đến việc làm muối chấm. Sẽ rất thiếu nếu trong muối châm thiếu ớt bản và tiêu rừng
Cá chua được chế biến khá mất thời gian do phải chờ lên men chua làm cá chín nhừ. Cùng với vị cay của tiêu, ớt, lá rừng vị chua của cá suối lên hương trong miệng rất lạ
Đây là món ăn dân dã của đồng bào Bh’noong. Đọt mây được hái trong rừng sâu (cây rừng mọc trong tự nhiên), luộc chín sau đó trộn với gia vị trở thành món ăn độc đáo và bổ dưỡng
Cua suối làm sạch trộn với lá tầm phục mọc trong rừng. Món này ấn tượng nhất là nhờ mùi hương của lá tầm phục
Cá niêng là loại cá sống nhiều tại các con sông, suối ở vùng cao Phước Sơn. Món cá nướng trong lá chuối thơm nức, khi nếm có vị bùi béo lại hơi đăng đắng do ruột cá sẽ khiến thực khách ngất ngây
Chhệh chộu bhuh bhuh kalang pa o (thịt lợn nướng ống tre) được chế biến như sau: thịt lợn làm sạch trộn với gia vị sau đó bỏ vào ống tre rồi dùng thanh mây thọc đều, nhuyễn. Bắc ống tre lên bếp đậy nút kín, nướng chín rồi chẻ hoặc đổ ra lá chuối là dùng được
Tôi đã có dịp thưởng thức những món ăn của người Bh’noong khi đến thăm những bản làng của họ vào dịp tết mừng lúa mới. Rồi mới đây, trong ngày hội văn hóa các dân tộc tỉnh Quảng Nam, tôi lần nữa được nếm thử những món ăn này. Cảm giác tuy có khác nhưng hương vị thì không thể quên và không thể lẫn vào đâu được.
Bánh quát được làm từ nếp mới gói trong lá rừng
Mâm tiệc bày biện giản đơn của người Bh’noong
Bánh bột gạo được làm từ gạo rẫy xay nhuyễn gói trong lá dong
Bữa tiệc sẽ ngon hơn nếu có thêm vò rượu cần nồng nàn hương thơm
Nhớ nhất là khi được ăn những món ngon của người Bh’noong trong tiết trời se lạnh nơi miền cao. Nhấp thêm tí rượu cần, đôi má ửng đỏ, lửa bập bùng cháy và những cô gái Bh’noong da trắng như tuyết nhảy múa sẽ khiến thực khách thêm phần ngon miệng.
Hoàng Sơn
Tổng hợp & BT: Lan Khuê (NauNgon.com)
