Những chiếc bánh trôi, bánh chay trắng mịn, ngon mát luôn mang ý nghĩa nhất định trong ngày Tết Hàn thực.
Ý nghĩa của bánh trôi, bánh chay trong ngày Tết Hàn thực

Theo nghĩa chữ Hán "Hàn" là lạnh, "thực" là ăn, "Tết Hàn thực" là tết ăn đồ lạnh. Tết Hàn thực có nguồn gốc từ thời Xuân Thu của Trung Quốc. Người Trung Quốc truyền tai nhau câu truyện kể về vua Tấn Văn Công nước Tấn, gặp loạn nên phải bỏ nước lưu vong. Bên cạnh vua luôn có người hiền sĩ là Giới Tử Thôi trợ giúp và hiến kế. Một hôm, lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi phải lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu lên dâng vua. Vua ăn xong, hỏi ra mới biết đem lòng cảm kích vô cùng.

Giới Tử Thôi đã theo phò vua Tấn Văn Công 19 năm với nhiều khổ cực, cùng vào sinh ra tử. Nhưng khi Tấn Văn Công giành lại được ngôi vương, trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu cho những người có công, nhưng lại quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì, nghĩ mình theo vua phò vua là chuyện nên làm. Ông đã đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn. Tấn Văn Công về sau nhớ ra, cho người đi tìm Tử Thôi. Nhưng vì là người không tham danh vọng, Tử Thôi nhất quyết không quay về lĩnh thưởng, Tấn Văn Công ra lệnh đốt rừng (muốn thúc ép Tử Thôi quay về). Không ngờ Tử Thôi quyết chí, hai mẹ con cùng chịu chết cháy trong rừng.

Nhà vua hối hận cho lập miếu thờ. Hàng năm, đến ngày 3 tháng 3 là ngày chết cháy của 2 mẹ con Tử Thôi thì cấm dùng lửa nấu ăn, ngay cả việc làm cỗ cúng cũng phải làm từ hôm trước, đây được coi là ngày Tết Hàn thực.

Khác với Tết Hàn thực ở Trung Quốc, vào ngày này người Việt không thờ cúng ông Giới tử thôi hay kiêng lửa, mà người Việt vẫn nấu nướng bình thường. Điều đặc biệt, người Việt còn sáng tạo nên bánh trôi, bánh chay với ý nghĩa tượng trưng đó là những thức ăn nguội - hàn thực để thể hiện tấm lòng thành kính nhất nhằm tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của những người đã khuất.

y nghia cua banh troi, banh chay trong ngay tet han thuc - 1

Bánh trôi, bánh chay của người Việt với ý nghĩa tượng trưng đó là những thức ăn nguội - hàn thực để thể hiện tấm lòng thành kính nhất nhằm tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của những người đã khuất.

Bánh trôi, bánh chay của người Việt được làm từ bột gạo nếp ngon với đường phên. Bột gạo nếp được cho vào cối xay với nước cho mịn, lọc lấy phần bột rồi nặn thành các viên bánh tròn, trắng mịn. Phần nhân bánh là những viên đường phên cắt nhỏ. Nếu không có cối xay, bột có thể đem nghiền bằng máy, tuy nhiên bột được xay bằng cối vẫn đem lại hương vị thơm ngon, mềm mịn nhất.

Bánh trôi sau khi nặn xong sẽ được thả vào nồi nước đang nấu sôi trên bếp. Khi bánh nổi lên là đã chín, nhanh tay vớt ra để vào thau nước lạnh để bánh nguội và không bị dính nhau. Bánh được xếp ra đĩa và bày lên ban thờ để cúng.

Còn bánh chay cũng được làm từ bột nếp nhưng không có nhân. Bánh được nặn dẹt nhưng bánh rán sau đó đem luộc chín như bánh trôi. Người ta sẽ nấu thêm nước đường với nước, ít gừng cho sánh lại và múc ra bát sau đó thả những viên bánh chay vào là được. Có người còn rắc thêm ít lạc rang cho thơm.

Ngày nay, chị em nội trợ còn biến tấu làm cho thứ bánh này mang thêm nhiều màu sắc mới hấp dẫn.

y nghia cua banh troi, banh chay trong ngay tet han thuc - 2

Bánh trôi nhiều màu sắc rực rỡ được chị em nội trợ biến tấu cho thêm hấp dẫn

Tuy nhiên, dù bánh trôi bánh chay truyền thống hay  có sự biến tấu thì Tết Hàn thực vẫn luôn mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công lao của những người đã khuất, một nét đẹp văn hóa.

Văn khấn Tết Hàn thực 

Theo sách Văn khấn nôm tại nhà – Tập văn cúng gia tiên do Đại đức Thích Quảng Định hiệu đính (Nxb Văn hóa thông tin phát hành) thì phải khấn thần ngoại trước, thần nội sau. Bài văn khấn gia tiên trong dịp Tết Hàn thực 3/3 như sau:

"Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).

Con lạy chín phương trời, mười phương Phật, chư Phật mười phương. Con kính lạy Hoàng thiên hậu thổ, chư vị tôn thần. Con kính lạy ngài bản cảnh thành hoàng, ngài bản xứ thổ địa, ngài bản gia táo quân cùng chư vị tôn thần.

Con kính lạy cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ, thúc bá, đệ huynh, cô di, tỷ muội họ nội họ ngoại.

Tín chủ chúng con là…Ngụ tại…

Hôm nay là ngày …. (đọc ngày theo âm lịch) gặp tiết Hàn Thực, tín chủ chúng con cảm nghĩ thâm ân trời đất, chư vị tôn thần, nhớ đức cù lao tiên tổ, thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, đốt nén tâm hương, dâng lên trước án. Chúng con kính mời ngài bản cảnh thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh thổ địa, ngài bản gia táo quân, ngũ phương, long mạch, tài thần giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ tổ khảo, tổ tỷ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại họ… (họ của gia chủ) cúi xin thương xót cho con cháu giáng về chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con lại kính mời các vị vong linh các vị tiền chủ, hậu chủ ngụ trong nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai âm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận, trên bảo dưới nghe.

Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)".


Tổng hợp & BT:

Về Menu

ý nghĩa của bánh trôi bánh chay bánh trôi bánh chay bánh trôi

Giải cách chiên cá giòn nươ Món ăn bổ dưỡng từ quả lặc lày thit cuu tam vung Trang Trí bánh gạo xào nước hầm hải sản bánh qui xốp Bu salad tom ngon hat de kho thit bỏng ngừa cach nau che súp vịt cay phi lê cá hồi nướng tái chế muối tiêu chua mặn làm thạch ngô hẠi sẠn salad bo chua cay ngon cháo chim bồ câu công thức bánh cuộn dâu tây vit ham dang sam chè hạt sen táo đỏ ca bao bot chien ngon hoang thit bo xao dua leo ca chua cach lam nom kho sac lau nam chay ngon Khó cưỡng với xôi sầu riêng thơm dẻo 1001 chuà Pho Cơm rang cha gio trung chung XOI GA bầu xào cach lam bau xao ca loc chân giò xào lăn canh rau can list chẠcách nấu bầu nau rau chan vit nau che dau xanh nha dam chao ech xu nghe thịt gà nướng Cận chiên Giáng Sinh Mon man CA ngừ miến sốt thịt lợn ngọt cach lam banh ngon chế biến rau củ Baking thịt heo kho xơ mít salad bắp cải ngày tết Nông cơm thịt khìa nước dừa salad gà khoai tây rút Bánh tai yến ếch xào bông cải xanh chẠcà dai cach lam papparoti bo bam kho ruoc pho mai làm bánh bao Banh bong lan Bun thịt xao xa lach ca chua viet hấp gà với bí đỏ món lẩu xoi man Bờ nước ép bánh súp lơ rán đậu hũ xào chay Tẩm ướp gia vị cho món ăn cơm chiên trứng xối thit xong khoi cuon rau cu goi tai heo Ngón sườn kho làm bắp xào cay Cá ran cach lam kem de su hao xao long pudding hy lạp lòng heo xao Khoai sọ Son tra lam ca nuc kho mang cung via than tai tiết kiệm cach nau mi vit om sau Bí quyết xào mì ngon tra buoi thom ngon chanh lam banh bot chien Cỏ Bò khô tom rim dua sandwich pate gan ngong ngon nem trai cay thom sánh Ăn Chơi com tron thap cam che khoai mo quẩy đường ha cao tom thit làm xôi xéo tại nhà thit ran ga tiem hat dieu ngon cut khia SUSHI tự pha nước mắm ớt