> ĐẶC SẢN MÓN NGON VÙNG MIỀN
Bánh tráng nướng
Dù ngày nay, món “Pizza Việt Nam” này đã trở nên rất nổi tiếng nhưng đến Đà Lạt, không phải ai cũng có cơ hội khám phá món ăn độc đáo của phố núi này. Gọi bánh tráng nướng là pizza Việt Nam hay pizza phố núi cũng không quá lời bởi từ hình thức cũng nhưng các nguyên liệu bánh tráng nướng đều có vẻ giống món pizza bạn đã từng biết.
Sự khác biệt độc đáo nằm ở phần đế bánh, chiếc pizza Việt Nam có đế bánh làm từ nguyên liệu rất Việt ấy là chiếc bánh tráng. Những chiếc bánh tráng Đà Lạt chính hiệu mỏng tang, đặt trên vỉ than nướng giòn, thêm chút hành lá xào nhuyễn, mỡ hành thơm nức, ruốc thịt đậm đà. Kế đến là lớp trứng gà tráng mỏng vàng ươm cùng các phụ liệu độc đáo khác.
Có rất nhiều thứ có thể cho vào bánh tráng nướng, tùy theo sở thích mà có thể chọn bánh tráng nướng bò khô, hay pa tê, phô mai, thịt gà, xúc xích, sốt maiyonaise…
Xắp xắp
Tuy chỉ là món ăn vặt, hay gọi theo cách thân thiện gần gũi là món ăn đường phố, nhưng xắp xắp Đà Lạt dường như chứa đựng đủ cả hương vị của cuộc sống bình dị nơi thành phố sương mù.
Về cách chế biến, xắp xắp Đà Lạt cũng làm từ đu đủ thái sợi, khô bò, phổi bò, gan heo rim ngũ vị, đậu phụng rang, rau thơm, ớt, nước chan tương tự như món gỏi khô bò miền Nam và miền Trung, nhưng xắp xắp Đà Lạt lại mang vị rất khác biệt.
Nếu như gỏi khô bò miền Nam mà phổ biến nhất là gỏi khô bò Sài Gòn có vị chua ngọt từ nước mắm, pha chế theo cách nếm nêm của người miền Nam, hay gỏi khô bò miền Trung đơn cử là gỏi khô bò Đà Nẵng, đậm đà bởi nước mắm hơi đặm và rất cay, thì xắp xắp Đà Lạt như được chắt lọc vị tinh túy từ gỏi khô bò của cả hai vùng. Nước chan trong món xắp xắp Đà Lạt đặc biệt được làm từ nước me có đô chua dịu vừa phải, không quá ngọt và không quá cay nên có nét đặc trưng rất riêng của mình.
Sú kẹp nách
Có nguồn gốc từ Bỉ, sú kẹp nách được trồng ở Đà Lạt từ thời Pháp thuộc. Sú kẹp nách đã một thời gian vắng bóng và đến nay lại trở nên phổ biến với người dùng. Cùng họ với cải bắp nhưng sú kẹp nách phát triển với nhiều mầm rau theo hình xoắn ốc dọc theo thân cây. Ở mỗi cuống lá sẽ là một quả giống như bắp cải nhỏ, có lẽ chính vì đặc điểm khá đặc biệt này nên khi xuất hiện ở Đà Lạt, cái tên sú kẹp nách được hình thành một cách mộc mạc và thú vị như thế.
Loại rau này chứa nhiều vitamin A, C, chất xơ và axit folic. Trong thành phần dinh dưỡng của sú kẹp nách có chứa hàm lượng glucosinolates lớn có tác dụng chống bệnh ung thư ruột kết, hay hàm lượng vitamin K cao khá tốt cho tim mạch.
Sú kẹp nách Đà Lạt được dùng để làm salad, luộc hoặc chiên xào tùy ý. Các món ăn chế biến từ loại rau này đều quá ngon bởi có vị ngọt, thanh mát, giàu dinh dưỡng.
Bánh bèo
Bánh bèo Đà Lạt giống như bánh bèo miền Trung. Phần bánh được làm từ bột gạo, hơi dẻo. Nước sốt làm từ tôm, thịt băm thật nhỏ, thêm một ít da lợn chiên giòn và chén nước nắm chua ngọt bên cạnh. Bánh bèo ở đây thường được ăn kèm với những cây chả bò hoặc heo nho nhỏ thơm mùi tỏi. Món này nổi tiếng nhất ở đường Phan Đình Phùng, rất thích hợp để ăn vào những chiều mưa rả rích.
Nem nướng
Không giống như nem chua rán, nem nướng Đà Lạt khi ăn thường cuộn kèm với bánh tráng, rau xà lách, chuối, khế... và chấm nước tương "độc chiêu". Nhờ vậy mà vị béo thơm của nem nướng cùng vị tươi mát của rau quả dậy lên hấp dẫn. Nước chấm ở đây nấu từ xương heo được ninh kỹ lọc lấy nước cốt, cùng tương hột xay, rồi đánh nhuyễn hai hỗn hợp này lại với nhau, sau đó nêm gia vị, nước mắm, bột nêm cho vừa ăn, thêm vừng rang, tạo vị ngọt và béo.
Bún bò ấp Ánh Sáng
Tuy là đặc sản của Huế nhưng khi đến ấp Ánh Sáng, cạnh Hồ Xuân Hương, Đà Lạt, bạn vẫn có thể thưởng thức bún bò với hương vị không hề thua kém, có chăng chỉ là chút biến tấu để hợp hơn với khẩu vị của xứ lạnh cao nguyên. Đó là thay vì rau muống chẻ, bát bún bò Huế ở đây ăn kèm với xà lách xắt nhỏ, giá đỗ và hoa chuối. Tùy theo khẩu vị, khách có thể gọi giò nạc, giò khoanh hoặc giò sụn.
Bánh ướt lòng gà
Món bánh ướt lòng gà Đà Lạt có thể xem là đặc sản của phố núi bởi sự độc đáo và lạ lẫm từ tên gọi đến hương vị của nó. Món bánh ướt lòng gà thực chất có cách chế biến không phức tạp, nhưng với người Đà Lạt, sự cầu toàn và bản chất thanh lịch đã làm cho món bánh ướt trở nên rất đặc biệt. Người Đà Lạt làm bánh ướt khéo và rất cẩn thận ngay từ khâu chọn gạo, chọn gà, lòng gà.
Vị dẻo thơm và rất mới của bánh ướt nóng mới tráng, chút béo ngậy của lòng gà và ngọt ngay của thịt gà vườn rất chắc, quyện trong vị nước chấm đậm đà, cay vừa phải thêm một chút nồng của ớt lẫn rau thơm khiến món bánh ướt ngon đến lạ lùng.
Bánh căn
Bánh căn Đà Lạt là một món ngon vỉa hè nổi tiếng của phố núi.
Bánh căn Đà Lạt có cách chế biến không cầu kỳ, cũng được đổ khuôn bằng bột gạo, nhưng lại trở nên đa dạng khi kết hợp với nhiều loại nhân theo khẩu vị của thực khách. Nhân bánh có thể là trứng cút, trứng gà ta, trứng vịt được đổ trên mặt bánh khi bột bánh đã se gần chín. Nếu không dùng trứng, thực khách có thể chọn cho mình nhân hải sản, không thì chút đậu xanh đã xôi chín vàng ươm rất bùi. Bánh căn khi đã đổ chín sẽ được bày thành từng cặp trên đĩa, được dùng kèm với một ít chả lụa, xíu mại và nước chấm. Nước chấm của món bánh căn Đà Lạt được pha chế rất khéo theo phong cách của người Đà Lạt gồm nước mắm pha với chút mỡ hành và chút ớt hoặc sa tế. Đôi khi nước chấm không phải là nước mắm pha mà lại là mắm nêm, cũng được pha chế rất nhẹ nhàng theo đúng vị của người Đà Lạt.
Chả ram bắp
Chả ram bắp Đà Lạt có thể được xem là một trong những mối tơ gắn duyên du khách vào không gian nhộn nhịp bình dân nơi đây. Người Đà Lạt thanh lịch và nhẹ nhàng, nên những món ăn của họ chế biến hầu như cũng đều thắm đượm chút gì đó rất tao nhã. Chả ram bắp cũng thế, trong những cái chả cuốn thơm nồng mùi yến tiệc, lại ẩn chứa vị ngọt thanh đạm bình dị của bắp còn tươi non hương mới. Cách chế biến chả ram bắp có vẻ không quá khó, song nó lại đòi hỏi sự từ tốn trong cả quy trình làm chả.
Chả ram bắp chín có mùi thơm rất lạ, không chỉ phảng phất cái thi vị của món chả giò truyền thống, mà còn quyện vào đó một chút thanh của mùi bắp chín hấp dẫn đến lạ lùng. Dùng chung với chả ram bắp là rau sống, rau thơm tươi nguyên của Đà Lạt và nước chấm rất đặc biệt.
Bánh mì xíu mại
Khi nhắc đến xíu mại có lẽ mọi người liên tưởng ngay đến những viên xíu mại nho nhỏ có nước sốt tươi đỏ thật bắt mắt, thế nhưng xíu mại Đà Lạt khi dọn ra có thể khiến thực khách giật mình vì nó khác rất nhiều so với tưởng tượng của mình. Xíu mại Đà Lạt cũng được làm từ thịt nạc quết khéo nên có độ dẻo dai vừa phải, nếm nêm vừa nên hương vị rất nhẹ nhàng. Với nước xíu mại là nước dùng ninh từ xương heo quyện với nước ngọt thanh từ thịt nạc viên, cộng thêm một chút hành lá thái nhuyễn trang trí, khiến cho món xíu mại Đà Lạt trở nên rất thanh từ hình thức đến hương vị.
Khi dùng xíu mại với bánh mì, thường người ta sẽ cho thêm một chút sa tế để xíu mại hơi đỏ và hơi cay thêm phần hấp dẫn. Thực khách có thể dùng thêm chút giá và ngò, bỏ vào chén xíu mại cho thấm nước sốt rồi dùng sẽ quá ngon.
Cách dùng bánh mì với xíu mại Đà Lạt cũng khác biệt. Nếu như các món bánh mì xíu mại bình thường người ta bỏ xíu mại vào trong bánh mì thì ở Đà Lạt, thực khách có thể xé nhỏ bánh mì chấm với xíu mại hoặc có thể bỏ xíu mại vào bánh mì tùy thích.
Các loại mứt
Những ai đã từng có dịp đến Đà Lạt đều không thể quên được những quầy hàng đủ màu sắc hấp dẫn của khu chợ trung tâm thành phố, bày bán các loại mứt đặc sản. Vô số các loại mứt khác nhau được chế biến từ những sản vật nổi tiếng của vùng, chủ yếu là trái cây, rau quả tươi. Mỗi loại lại có những hương vị đặc trưng, nhưng đều ngọt ngào, thơm ngon; khiến trái tim du khách như tan chảy. Có nhiều loại mứt bạn có thể chọn để làm quà cho người thân. Mứt hoa và quả có mứt dâu, mứt quả hồng, mứt mận, mứt hoa hồng, mứt atiso...Mứt củ quả có mứt cà chua bi, mứt cà rốt...
Chè Hé
Gọi là chè hé chỉ bởi quán phục vụ chè chỉ hé cửa do tiết trời rất lạnh của Đà Lạt, hơn nữa với vị trí của mình, nên quán phải khép cửa để không gian dành cho khách thêm ấm cúng trong chiều Đà Lạt lộng gió. Không biển hiệu và nằm khiêm tốn ở con dốc của đường 3/2 thành phố Đà Lạt, quán chè hé đã rất nhiều tuổi tồn tại một cách thân thuộc gần gũi với người dân Đà Lạt lẫn du khách gần xa bằng thương hiệu khá mộc mạc.
Ở đây, những món chè phục vụ gồm cả chè nóng và chè lạnh, chỉ có khoảng gần 10 loại chè được phục vụ như chè bắp, chè chuối, chè đậu…nhưng các món đều ngon, chế biến khéo léo với vị ngọt rất vừa, lại phục vụ với những chén chè nho nhỏ nên thực khách dùng hoài không ngán.
Điều đặc trưng làm cho chè hé trở nên nổi tiếng không chỉ bởi chi tiết khá đặc biệt khi xưa là quán chỉ hé cửa, mà còn thể hiện nét tiêu biểu thanh đạm nhẹ nhàng trong các món chè, khiến ai thưởng thức cũng ít nhiều cảm nhận cái hồn của Đà Lạt trong đó.
Lẩu bò tiềm Yersin
Lẩu bò có lẽ ai cũng biết cả, món tiềm dường như cũng chẳng xa lạ gì, nhưng lẩu bò tiềm thì thực sự quá mới mẻ đối với bất kỳ ai. Được chế biến theo cách tiềm và hoàn thiện theo phong cách lẩu, món lẩu bò tiềm Yersin có thể khiến người ta băn khoăn về hương vị rất nhiều. Ấy vậy mà, khi thử qua một lần món ăn này, nhất định mọi thực khách sẽ đều có chung một nhận xét là không chỉ độc đáo, thơm ngon, bổ dưỡng mà còn làm thi vị ấm cúng cho bữa ăn trong tiết trời Đà Lạt se lạnh.
Món lẩu bò tiềm nghe qua có vẻ cũng hơi phức tạp, nếu biết về quy trình nấu nướng có lẽ thực khách sẽ phải phục tài nấu nướng của chủ nhân sáng tạo ra món ăn tuyệt vời này rất nhiều. Bò phải là thịt tươi ngon, ninh thật nhừ với thuốc Đông dược theo công thức bí truyền, cùng bí quyết nếm nêm khá tinh tế để có thể phục vụ cho mọi khẩu vị.
Dâu tây
Trong các loại trái cây phổ biến nhất ở Đà Lạt phải kể đến dâu tây. Là loại trái cây giàu vitamin, dâu tây Đà Lạt có thể được dùng tươi hoặc chế biến thành nhiều kiểu khác nhau như mứt, rượu, nước trái cây, kẹo hoặc làm nguyên liệu cho món rau trộn rất đặc trưng của Đà Lạt và nhiều món ăn khác. Trong các sản phẩm chế biến từ dâu tây, mứt dâu tây là sản phẩm phổ biến nhất. Và với các sản phẩm mứt Đà Lạt thì mứt dâu tây Đà Lạt dường như được ưa chuộng hơn cả.
Cà phê Chồn
Cà phê chồn Đà Lạt đặc biệt bởi những hạt cà phê đã qua một quá trình nhai gặm của chồn, từ sự bào mòn bởi các enzym men tiêu hóa nơi dạ dày của nó, đã góp phần tạo nên hương vị rất đặc trưng của cà phê.
Hương vị đặc trưng này chứa đựng cả một hành trình khám phá thú vị và độc đáo. Khi thưởng thức cà phê chồn Đà Lạt, người ta có thể cảm nhận được cả vị bùi của đất, vị ngai ngái, vị dịu dàng của hương rừng, vị thơm nồng đậm đà của cà phê…Sự cảm nhận ấy hình thành từ tinh chất trong thành phẩm và cũng là những tinh tế mà người thưởng thức có thể nhận thấy nhờ tinh chất ấy. Điếu đó cũng là yếu tố quan trọng làm cho cà phê chồn càng thêm độc đáo và quý hiếm.
Trà Đà Lạt
Trà Đà Lạt là đặc sản Đà Lạt khá nổi tiếng mà hầu như mọi người đều biết đến, đặc biệt trong vài năm trở lại đây khi Đà Lạt có tổ chức Lễ hội văn hóa Trà Đà Lạt, làm trà xứ núi càng trở nên phổ biến hơn bao giờ hết.
Sản phầm trà từ Đà Lạt có rất nhiều, ngoài trà xanh truyền thống, trà atiso Đà Lạt đặc sản, còn có trà lài khá thông dụng cùng nhiều loại trà khác…mà hầu như mọi người yêu thích thưởng thức trà đều không xa lạ. Những loại trà rất thơm ngon của Đà Lạt này được gặt hái từ những đồi trà tươi tốt của phố núi, quanh năm xanh rì một màu xanh hết sức quyến rũ
Tùng Anh (th)/Báo Gia đình & Xã hội
Tổng hợp & BT: Lan Khuê (NauNgon.com)
